LAILEPNA
(Punctuation)

  1. Tawpna (.) full stop (period)
  2. Kammal deina (,) comma
  3. Ngakna (:) colon
  4. Ngaklang (;) semi-colon
  5. Phawnna (!) interjection/ exclaimatory point
  6. Dotna (?) question mark
  7. Thekna (-) hyphen
  8. Gitphei (—) dash
  9. Tanglak (‘) apostrophe
  10. Kual [{(-)}] brackets
  11. Git-awn (/) slash
  12. Kam-umna (“—”) inverted comma
  13. Kam-umna neu (‘—’) inverted comma
  14. leh/tawh (&) ampersand
  15. sansat/ sikseh (@) at sign
  16. halhsiah/ theihsa (…) ellipsis

1. Tawpna (.) full stop (period)

  • Kam guicing tawpna-ah kikoih hi.
    👉Kongkhak ka kiu hi.
  • Laimal tomlakna-in kizang hi.
    👉Jan., gnt., a.m., B .Sc., Tg.,
    Capt., Maj.

Internet leh email address ah (dot’ kici pen) kizang hi.

http://www.oup.com

ZPCC

2. Kammal deina (,) comma

  • Kammal/thu kibanglo khat leh khat deina-in kizang hi.
    👉Lo sungah taang, vaimim, be, kawlmin leh ga kicing hi.
  • Nimit gelhna-ah ni, kha, kum deina-in kizang hi.
    👉Kawlgam in January 4,1948 (4thJanuary 1948) ni-in suahtakna ngah hi.
  •  Degree ngahteng deina-in kizang hi.
    👉Lia Nei No B.Th., BRE., B.D., Th.M., Ph.D.
  • Kamtumtawng (phrase) deina-in kizang hi.
    👉A tha gol, a tun sang, a ngo, a meel hoih mahmah papi khat leh a neu ciuciau, a tom litlet, a vom bekbuk, a meel sia mahmah nupi khat hong tonkhawm uh hi.
    👉Eh, zenzen, talaizang, tua bang mawkmawk za nuamlo ka hi maw.
  • Kamguicing nih leh thum kizoma thu genna-ah adeina-in kizang hi.
    👉Nino ni ciangin lui vak dinga ka gelsa hinapi-in, kamsiatna tawh tua ni guahzu citciat hi.
    👉Genthu laitakin, tukum tan 10 ongte lakah kihelteh, mate.
    👉Nipi ni ciangin hong hawh in, ci-in gang kiangah ka gena, tua ni-in innah ka gang hong hawhinah, ahizongin kei omloh tawh kituak sese hi.
  • Mi khat-i kampauna i pulakkik ciangin ama’ kammal leh eimau’ kammal deina-in kizang hi.
    👉Lul Thang in, “Lai Dim aw, hong dawn in,” ci-in khuamual pan a kiko valval hi.
    👉”Hong paikik in,” ci hiven.

3. Ngakhna (:) colon

  • Kam tumtawngte khat khit khat abanbanin i gualgelh ciangin ngakhna kizang hi.
    👉Ka pa’ deihna: Inn lianpi lam ding, mawtaw 3 nei ding, tate in degree ngah ciat ding.
  • Midang khat-i kampauna i gelhkik ciangin laigelhpa’ paumal leh tuapa’ paumal deina-in kizang hi. Kamhon-kamkhakte thuah kullo hi.
    👉Topa Jesu in hih bangin ci hi: Na galte it in. Na paang hong bengte a langkhat zong dawh lai in. Zawhthawh thu tawh tai khat hong papihleh tai nih zui in.
  • Lai Siangtho mun alian leh aneu deina-in kizang hi.
    👉Rom. 12:9, Jhn. 5:24

4. Ngakhlang (;) semi-colon

  • Thuguicing khat leh tua thugui-cing ban zopna thuguicing dang khat a kideina dingin kizang hi.
    👉Ka pa heh hi; a khuttum nuai hi.
    👉Ni niam ta ey; tum dekta-in ciai.
  • Lai Siangtho mun nih, mun thum lahkhopna-ah a Lai Siangtho Chap-ter ahi-a, Lai Siangtho min ahizongin kibang-lote deina-in kizang hi.
    👉Pasian in hong it hi (Jhn. 3:16; 1Jhn. 4:10, 16, 19;3:1)

5.Phawnna (!) interjection

  • Patauhna, lamdangsaknate ah kizang hi.
    👉Ohoi! galpi tung ding ci ey.
    👉Ohoi, galpi tung ding ci ey!

6. Dotna (?) question mark

  • Dawnkik ding akul thudotna lahna hi-a, tawpna (.) tang ahi hi.
    👉Ka mawtaw koi ah?
    👉Nong ciah dek dia?*Akidot thu a gensawnkikna-ah dotna koih kul-loin comma koih ding hibek hi.
    > Na dam ta hiam, hong ci hi.
    > Bang huna hong tung, ci-in hong dong hi.
    *Dotna ahihangin dawnkik akullo sawlna leh ngetnate ah zat kullo hi.
    > Na laikung ka na zang dia.
    > Jesu in hong it hilo hiam.
    *Dotna abat hangin phawnna ahizaw gigete-ah zat kullo hi.
    > Topa bangzah na lian.
  • Laigual khatah dotna nihleh thum a om hangin a tawpna pen bekah koib ding.
    👉Zogamah khuapi bangzah, mihing bangzah, lei thupi bangzah om hiam?
    👉Na Siapi uh a min bang, numei maw-pasal, ta bangzah nei, kua khua ahia?

7. Thekna (-) hyphen

  • Laihaa (vowel) nih a kipeha gelh ding hinapi, kipehsak lehang akhiatna akitelkhial thei dingte deina-in kizang hi.
    👉Topa tungah ki-ap ni.
    👉Khanglui lai-in ci-al, zatep kithupi sak hi.
    👉Lopi-in, ci-in, hong pai-a, van-ak, sa-ngak, van-gam, git-awn ctp.
  • Kammal khat hinapi amal sauluate leh kamkopte deina-in kizang hi.
    👉lenkhang-gawsempu
    👉abungbu-anawmsawm singnuai-gammual nungak-tangval vasing-dangthu bungbu-lailek
    👉van-gam-leimidawng
    👉nikten-puansilh
  • Laigual bei nailoin laidal mong tawpna-ah laimal ta zolote apehna-in kizang hi.
    👉No nong pai uh ciangun ka lai-
    bu hong puak ve vua.(✅)
    *Ahizongin laidal mong a tunteh laimalgawm khat pen athekna zangin kikhensak lo ding.
    > No nong pai uh ciang-un ka la-
    ibu hong puak vevua.(❎)
  • “kikal/panin” cih tangin kizang hi.
    👉1962-2010 sung galkap thu neihna kizang hi.
    👉December 25-31 sungteng khua simah pawi kibawl hi.
    👉Tuithang-Tedim tai 15 gamla hi.

8. Gitphei (—) dash

NB. Gitphei (dash) pen Thekna (hyphen)

zah nihin sau hi.

  • Thuguicing 3-4te’ dinmun/acihnopna lahkhiatna pen ngakhna (:)/ngakhlang (;) zangloin gitphei (—) kizang hi.
    👉Music kitum hi, la kisa hi, kilam ngeingai hi–tua pen pawi bawl ahi hi.
    👉Nong khem lamtak nang zong thei teh—bangci bangin hong muang thei ding ka hiam.
    👉A kihuatpih sate—bawngsa, kelsa, voksa ne lo ding.

9. Tanglak (‘) apostrophe

  • Neihsa lahna-in kizang hi; -ii tanga kizang ahi hi.
    👉Ka lawmpa’ sanggampa ahi hi.(Ka lawmpa-ii sanggampa).
    👉Ka pa’temta hi. (Ka pa-iitemta)
  • Laimal kaihtonna/laimal hepkhiat pen-i tangin kizang hi.
    👉A’ih hang (ahih hang)
    👉Ke’n (kei in)
    👉na’ngin (nadingin)
    👉Ka nu’n (kanu in)
    👉Amah’n (amah in)
    👉a’ive (ahi ve)
    👉n’ong (na hong)
    👉k’ong (ka hong)
    👉’ong (a hong)

10. Kual [{(—)}] brackets

NB.  kualpi [—], kuallai {—}, kualneu(—)

Kualpi leh kuallai zatna tamlo-a, kualneu kitamzat hi.

  • Lahtelna-in kizang hi.
    👉India sum tawh uital khat (Rs. 5/-) ka lei hi.
    👉India sum pek nga (Rs. 5/-) tawh uital khat ka lei hi.
    👉Ciinno (Thang Kap’ tanu) in pasal nei hi.
    👉Khuacinlang (telescope) khat ka lei hi.
    👉Nong sumkhak Tul Sawm (Ks. 10,000) ka ngah hi.
    👉Kong sumbat (2019 kum-a) kong lohna ahi hi.
  • Lai Siangtho mun i mat (en-code) ciangin kizang hi.
    👉Pasian in hong it hi (Jhn. 3:16; 1Jhn. 4:10, 19; 3:1; Kahla 3:22-23).

11. Git-awn (/) slash

  • ‘ahih-keilchcihna-in kizang hi.
    👉Na min mái-ah Tg./Lia gelh in.
    👉Lai ngah ding: Superintendent/ Chairman
  • Zumlai Nambat thulu deina-in kvang hi.
    👉 Tedim Section Date 3/01/2002-delegate/thumveina/nambat 1

12. Kam-umna (” ‘_______’ “)inverted commas

NB.   Kamhon-kamkhakpi (“__”)
Kamhon-kamkhakneu (‘__’)

  • Kamhon-kamkhakpi pen mi khat-i kampau mal bangbangin lai tawhi gelh ciangin kizang hi.
    👉Nan Tal in, “Ka innah nong hawh dia,” hong ci hi.
    👉”Nang nong hawh keileh kei zong hong hawh lo ding,” ci-in Nan Tal in a nu hong gen sak hi.

13. Kamhon-kamkhakneu zat dan ding:

  • 👉Nan Tal’ nu in, “Nan Tal in “ka lawmpa hong hawh keileh kei zong a innah hawhlo ding hi’ng’ va ci in,” ci-in hong sawl hi.
    👉Moses in, “Aaron aw, Israel-te tungah ‘Topa thupiak zui un’ ci in,” aci hi.
    👉’Siah’ i cih pen ‘mangmu’ a cih tawh a kilamdanna hong gen dih ve.

14. Leh/tawh (&) ampersand

  • “leh” tang-a kizang hi.
    👉Amah in tanu & tapate adingin nasem hi.

15. Sansat/sikseh (@) at sign

  • email address ah kizang hi.
    👉nantal9430@gmail.com
  • Van man (cors$:) lahna leh aki-batpih lahna-in kizang hi.
    👉Sathau tawi 5 @ 15,000/- ka lei hi.
    👉Ngam Tawn@ Tawnpu tawhka kikhawl hi.

16. Halhsiah/theihsa (…) ellipsis

  • Laigual khat ahihkeh kamgui khat sungah a thu theihsa dana kingaihsut kammalteng halh-siah na-in kizang hi.
    Hih halh-siahna ah dot (…) 3 ding hi-a, atawmzaw/atamzaw ahihleh “el-lipsis” hi nawnlo hi.
    👉Tua ahihmanin Tapa a um peuhmah nungta tawntung dinga, … tungah Pasian heh tawntung ding hi (Jhn. 3:36).

 

 

Compiled by Rev. Thuam Go Amm (Guite, Tuithang)