Thumasa
Amasa in Zomite leitung ah Zomi hi ing ci-a Minam khat hihtheih nang leh Zogam ci-in Zongei na, Zopau, Zolai zat theihna Gam hong pia Pasian tung ah lungdam thu ko masa hang. Minam khat in a kilawm a theihhuai a zuihhuai dan leh ngeina tebom a, ih omna mun leh mual tawh kituak in azathuai a zuihhuai zong om hi. Migam milei ah A kizangtheilo zong tampi tam mah om veve hi. Zomi ten ihpuah ihzun ding tampi om hi.
Zomi khat ih hihna tawh Zogam pan in gamthumna-ah, sumnu sumpa zongin innkuan sung haksat na, khempeuh puakdawn zoding in nasep kipan ihhi a, Nakhempeuh eingaihsut dan in pianglo kimlo hi. ih thupha ngahzia tawh kizui-in thupha hongluang a hihi. Gamthumna tunhangin innkuanpih khua leh tui minam sungah ei deihdan in, hongpiang pah hilo hi.
Mihing te ngaihsut na-ah, a hoihpen a manpha pen asiampen dingin leh a pilpen a haupen dingin ki-ut tek hi. A hizongin a haupen tezong a kisap namah om a, a pilpen te zong a kisap namah na om a, a hoih asiam pen tezongin kisap na mah nanei veve hi.
Zogam lam ah sumhaksat na hang leh kumpi ginalo a hih man in Sumnu sumpa ngah masaksak nu leh pa te kikhak a hih man in nu leh pate a lunguhdam in, innkuan kivak na noptuam sa uhhi. Minam sungah a hizongin, khua lehtui ah a hizongin beh lehphung u leh nau sungah ih hihtheih zah tantan in sumnu sumpa kikhak a, khangno te sangkah na a kipan in sanghoih zaw ah zong kikahsak zozaw hi. Tua in ih zogam ah mipil tampi hongpiangsak tuam ding hi.
Gamthum na om tenzong a zattawmding lobuangteng innlam kikhak zelzel hi. Khat veivei a thu leh lazui-in neita keileng eizat dingzong omlo liangin zong kikhak zel hi. Ihgam ih lei ih minam a dinginzong hihtheih zahzah tek in kisuk in, minam leh gam a dingin zong kipia a, tua mahbangin ih biak Pasian a dingin sawm ah khat piak tawh sumzat na muntam simsim in hamsa kisa hi mah tase leh hih seploh phamawh dingin Zomi ten kingaihsun hi.
Tua te kawmkal ah Amasa pen in ih nulehpa te lungkim dingin, ih innkuanpih tengtawh online pan ih kiho uhciangin innkuan in nuiikhawm a, nuihmai tepen ei Zomi te a dingin Vitamin khat a hihi. Zomi te Khua leh tui vai minam vai ihcih ciangin innkuan vai mahtawh kibang hi. Ih minam adingin a hizong ih khua ihtui leh ih innkuan sung vai te ah, banghiam? ih kisap banghiam? ihsep theihding cihte ih dot zelzel ding hoihhi.
Leitungah mi simmaw in om, mikhutnuai a kua mapeuh ki ut lo hi. A lohtheihloh in Company nuai ah omloh aphamawh a hihi.
Ih nu leh ihpa te kiangah ih innkuan sungvai ihgel khop theih mahbangin ih mipih ihtuipih tekiangah thu leh la ihgelkhop theihding zong thupi mahmah hi.
Pianna nu le pa, gam leh lei te ah, haksat na tampi om a, Zomi leh Zomi kilangmuh in, gal leh sa in ih kido ciangin maizum huai mahmah hi. Haksat na a kihuh a kipanpih dingteng sunghta makta te kitawngtawng leng, namdang te nuai ah, ki omding cihpen mit a, muhsa mah a bang a hihi.
Gamsung gampua a, om Zomi a kuamapeuh in hanciam in kithutuak peuh leng buaina kici tawh kipelh in, vai kici khempeuh a kinawkzo ding ahihi. Zomi te ih kisap leh ihdeih tam mahmah hi. Phimbil tawng naleng a deih Zomi ten ih kisap zong tam mahmah hi. A hizongin koi kisampen ih hiam? cih pen ngaihsut huai mahmahmah hi.
Kawlgam bup buaina hangin kawlgam sung om minam tuamtuam ten a gam a lei leh a mipih neih leh laam te hudingin hiamtawi in hanciam mahmah uhhi. Zomi te ih hihleh Minam zuakin namdang tawh kipawl a mipih alangdo zong om a, minam hu nuamlo in kawlkumpi galkap zawh nadingbek a ngaihsun pawl ki om hi.
Ei lo zonailo pi a, Taangtha kuan pawl om in hoih veve hi. Eilo bel kizo tuamlo dinghi. Milo tengbel khawhsaksak in …an ihlak hun teh eilak ding hong omlo ding zahdongin nasep ki hahkat hi. Ih lo ah sakol taa, in ih vengte lo a, sakol taa ihhawlhangin a kilam dan na omlo ding hi. Sakol in ihlo anteng gaiding hi.
Tua a hih man in ihdeih sangin ih kisap vaihawm masa leng ki mapai dinghi. Eilo mah kho in milokhawh huhhuh kullo hi. Ihlo ah sakol hawlkha zaw in milo a, sakol taa buaipih sedah leng hoihzaw dinghi.
Khanglui ten inngua hahlo in gamgua hah a cih mahbangin tuhun Zomi pawlkhat te in nasemkhial mahmah uhhi. A sawtlo in kisikkik dinguhhi. A hizongin ” Sialtat nung a, Sialdai kai” ih bangding hi.
Zomi te in Gam leh minam sung abit nadingin a hanciam Zomi pih om a, angsung hamphat nadingin nasem pawlkhat mah Zomi sungah om veve laihi.
kikhual na neilo te in a lungsim ngaihsut na om bangin a kampan pusuak pahpah hi.
Thukhual thu ngaihsun te in a hih leh a lungsim sungah a om thukhatpeuh a khuaksungah khatvei puakkik in ngaihsun tentan masa hi.
Tua khuaksung pan a ngaihsut natawh genhuai genhuai lo cih khentat na a neih kawm in hih genleng bang hamphat na omding a, Genkei leng hoihzaw ding cih. khinkhai na neilai uhhi.
Thugen kampau kidawm te in thu gen pahpah lo uhhi. a kidawm lo mi khual lo te in a hih leh a gennop khatpeuh ngaihsun sese lo in gen zauzau uhhi. mi khat peuh a dingin a hizong in ka mipih a ding a hizongin cih bangmah khual se lo in genkha thei uhhi.
Thugen kampau ih cih pen Khuak muk/Kam leh lungsim ngaihsut natawh gen in kampau leng khialh na tawm dinghi. gen huai te kigen in, A genhuai lo te cillum tawh ihkivalh thei ding a thupi ahihi.
Zomi ten ihtel khialhkhak zel Thudong, kikum, theisak kikal teng kitel khialzel hi. Thudot nadingmun ah theisak in, thu kikup na munah thudong in, Thu theihsak nading mun ah kumkha thei hihang.
Thudong.
Thudong ihcih ciangin khentat zawh lohte hamsa sa in cih nadingtheiloh teh thu kidong hi. Thudong cih namkhat leuleu ah dotding a kilawm te dot na hi a, theih leh theihloh hoihsak leh hoihsak loh te khensat theih leh theihloh tawh kisai lo a hiding dotding in ihkoih thudotpi te dotna a hihi.
Thu Kikum
Nakhat peuhpeuh ih deihdan a hizongin ih ngaihsut dan a hizongin a omtei hangin mimal khentat na hilo kikup napan kikhensat napen a thupi leh a manpha in kituat hi. Kikup napan a kikhen tat te pen a tamzaw thukim na cih lah na khat a hihi.
Theisak
khentat na omsa kikup nazong a omsa te theisak na neih na a hihi.
Hih theihsak na pen mipi tung ah, makai ten a hunhun in kizaksak na a hihi. Thu hongkup pih lo ahizongin, thu kidong cih zong omlo in kithei sak na ahihi.
Hih bangin a munmun ah kizang hi. A munlopi ah a kizat lohciangin a lemlo thutampi hongpiang thei hi cih phawk huai mahmah hi.
Leitung nuntakna te i et ciangin khatveivei si theih nathei dingin zong ih kingaihsut khakloh hun om thei hi. A hizongin Pasian in mihingte hong piansak cil-in a si theilo dingin hong piang hita mah leh mawhna tawh a kidim mihing nuntakna pen a si thei hong hi ta hi. Hih sihna in pen a zawng, a hau, a Lian, a neu cih khen tuanlo in a hun a tun ciang a thuak a hi hi.
A melhoih a hih ciang tawmkhat koih lai ning ci tuanlo hi. Hau a hih ciang nungta sak lai ning ci tuanlo hi. Banghang hiam cih leh nuntakna cih pen mihing ten i theihloh thu a hih mah bangin sihna cih zong a hun a theikhol ki omlo hi.
Pawlkhatte hau mahmah na pi in a sih uh ciang mi khuakhawng, migam khawng ah phalbi ta leh puanlum lo tawh kivui thei hi. Pawlkhat te leuleu in bangmah a neihloh hangin a sih laitak in puan hoih nono, van hoihnono a keng hi. Tua bangin a sih ding a thei khol hi-le uh ki nakgin mahmah kha ding uh hi. A hi zongin a theikhol ki omlo hi.
Mipawlkhat te in hih sihna thu pen a kigen ciang zadah thei mawk uh hi. A theilo kineih thei mawk hi. A hi zongin nikhat ni ciang a tuak veve ding uh thu a hi hi.
Khanglui ihpu ihpate pawlkhat si ding a, a ki upmawh uh ciangin hanken ding bawng, sial cihbang kiging thei uh hi. Pawlkhatte leuleu hankuang hoih nono bawlsak khol uh hi. Tua a upmawh hun lian-un a sihloh uh hangin a kimang thei hong suak veve hi.
Tua bangin dawibia ihpu ihpate zong na kiging khol uh a hih leh ei Pasian ta te zong ihkigin kholh ding a kisam mahmah hi. Tua thu in tawmvei sung bek ding hilo in a tawntung a tawntung in a kimang thei ding thukhat a hi hi.
Leitungah tawmvei ihnuntak sungin ihsihloh na ding hanciam thei kei mah ta se le-hang Pasian kiang ihtun theih nading ihnuntak sungin i kiging khol thei hi.
Leitung i nunna te tomno kal in hongbei ding a tuasungin ihlungsim, kha, pumpi tawh a ma kiang zuan ni. A ki pelh theilo thu khat tawh ihkituak khit ciangin bang mah kisem thei nawnlo ding hi.
Tua a hih man in hun a om lai in Pasian adingin Ihsep theih bang sem ni. Ihminam adingin iseptheih bang sem ni. Tuhun pen hun nunung a hih mah bangin hih hun nunung sungah siatna tampi om ta hi.
Tua siatna te sung ah ki diah khalo in, tawmvei sungding bek ngaihsun kha lo-in a tawntung a tawntung ding ngaihsun zaw ni. Banghang hiam cih leh ihsuahni ding ihtheih kholh hangin a sih ni ding a thei khol kuamah ihom kei hi.
Tua a hih manin banghun banghun in sihna in hongsam zongin Pasian kiangtungding hing ci-in lungmuangsa in kigingsa in omciat ni.
Leitung i nuntak sungin i pelh theihloh thu pawlkhat om in tua te in Biakna, Minam, Ngeina a hi hi.
Biakna: Biakna i cih ciangin leitung ah tawmvei i nuntak sungin pawlkhatte in a ngaihsutna uh ah Biakna Pasian thu cih pen thupi ngaihsut kha khollo uh hi.
A hi zongin a tawpna ah a kipelh theillo thu tawh i kituak ciangin thakhat thu in kibuai thei hi. Mihingte pen leitung ngak ding omlo i hih man in nikhat ni teitei ciang in leitung nusia in Pasian kiang i zuat kul teitei ding hi.
Tua a hih man in leitung i nuntak sung in Pasian ukna sung ah i lut thei na dingin bang kisam hiam ci a, i kigin kholh kul hi. Pasian pen en i awlmawh kha kei zongin a man hongit a hih man in hong awlmawh veve hi. Tua a hih man in i nuntakna a beima in Pasian ukna huang sungah i lut theih na ding kiging sa in omtek ni. Khat veivei ciangin mihingte pen a si thei i hih lam ki mangngilh kha thei hi.
A hih hangin nikhat ni teitei ciangin a zawng, a hau, a gol leh a neu i vekpi in a si ding lei a piang veve i hi hi. Tua a hih man in hih a ki pelh theilo thu ngaihsut huai mahmah hi. Bang hang hiam cih leh hun hongbei ciang bangmah i sem thei nawn kei ding hi. A hun om lai in Pasian mah mitsuan in kalsuan ciat ni.
Minam : Minam cih ciangin Pasian in leitung a bawk cil in ganhing lopate leh a bawlna khempeuh a min a namnam in, a na vawhsa a hi hi. Tua a hih man in ZOMI cih zong a kilaih thei lo nam min khat a hi hi.
Min tuamtuam pua in i kivawh zongin ihminam pen a ki khel theillo thu khat a hi hi. Mipawl khat te in a minam min uh daipih ngamlo uh a hih man in min? A kidot ciang a maan in gen ngamlo mawk uh hi.
Tua a hih man in suplawhna leh mindaina zong a tuak kha om thei hi. Bangbang a hi zongin ZOMI hi gige a ZOMI hing a kici ngam lote pen ngahihsut huai mahmah hi.
Banghang hiam cih leh tawm kha sung namdangte in hongngai kha mah in teh a hi zongin hongit taktak khollo ding uh hi. Ngaihsut huai mahmah hi. Laisiangtho sung a, Tapa taimang ihbatkhak ding lauhaui mahmah hi.
Ngeina: Nidang lai in ihpu ihpa te? ki-itna ngeina cih pen tuhun dong a ihzat theih pawlkhat om in a hi zongin a kizang theilo pawlkhat na om veve hi.
A hi zongin nopna dahna te ah ihki-uap dan, ihki-it dan te pen koi mun koi gam i tung zongin a kikhel theilo thu a hi hi. Migam mi lei ah mitat dan mi khawldan te pen ettehhuai, zuihhuai mahmah hi.theih na ding Hanciam huai mahmah hi.
A hi zongin ZOMI ngeina cih pen theih huai in a hun leh a mun zui in zattheih huai mahmah hi. Zomi hi gige a Zomi hing a kici ngamlote pen va-ak utong a ki neih bang thei kha ding hi. Tua ahih man in ihminan a it taktak te in i ngeina zong i thupi sim a, ihzuih kul hi.
Tua a hih man in Zomi ten a zuihhuai atheihhuai thu te khinkhai siam in ihzat theihding kisam mahmah hi, inngua hahlo in gamgua hah kei ni, ei lo kholo in milo khokho kei ni, ei leh ki-it masa lo in namdang te it masa kei ni. Ihgam ihminam ihngeina te zun in kembit ni. Zomi te thukidong in kikum in, kigen/kitheisak ni, Namdang te ngeina te sangin ei ngeina mah thupi sakni, namdangte thugen tesangin ihmakai te thugen uphuai zaw a, thupi zaw hi. Zomi in Zomi hoihnading vai hawm a, namdangten Zomi adingin thuhoih hong vaihawm masa lo dinghi. tua a hih man in Zomi te aw Zogam zun khawm puahkhawm ni. Nang leh kei-in ihpuah ihzun ding Zogam in hongngak hi.